موشک ضدهوایی FIM-43 موسوم به Redeye، اولین سیستم دفاع هوایی قابل حمل شخصی (MANPADS) محسوب می‏شود که وارد خدمت در نیروی زمینی ایالات متحده و سپاه تفنگداران نیروی دریایی شده است و دقیقن پدر موشک سیستم دفاع هوایی شخصی امروزی، یعنی استینگر می‏باشد.
MANPADS : Man-Portable Air Defense System

به سال 1948، ارتش ایالات متحده به دنبال یک سیستم دفاع هوایی موثر و قابل حمل به وسیلهء سربازان می‏گشت، زیرا مسلسلهای ضدهوایی کالیبر 50 میلی‏متری، دیگر در برابر هواپیماهای جت سریع‏السیر و پرقدرت، موثر نبودند. در آن زمان، چندین سیستم ضدهوایی مبتنی بر موشک یا مسلسلهای ضدهوایی، مورد آزمایش قرار گرفتند اما هیچکدام نتوانستند نظر مساعد مقامات را جهت تولید انبوه بدست آوردند.
بین سالهای 1955 تا 1956، کمپانی Convair مطالعاتی را بر روی سیستم ضدهوایی سبک وزن، قابل حمل و آشیانه‏یاب حرارتی، آغاز نمود. به تاریخ نوامبر 1956، حاصل مطالعات این شرکت منجر به تولید موشک ردآی یا چشم قرمز گشت. (چشم قرمز، بدین جهت که یک هدف‏یاب حساس به حرارت به رنگ قرمز در نوک این موشک، تعبیه شده بود.) بلافاصله این موشک، توسط نیروی زمینی و سپاه تفنگداران نیروی دریایی ایالات متحده به خدمت گرفته شد.

به سال 1957، یادداشتی رسمی در مورد توانمندی‏های بالقوهء موشک ردآی منتشر شد، و در نتیجه، به تاریخ آوریل 1958، کمپانی Convair، برندهء اولین قرارداد، جهت تولید سیستم موشکی ردآی گشت.
مرحلهء بعدی توسعهء توانایی‏های ردآی، افزودن قابلیت پرتاب از روی شانه بود که قرار بود موشک، با قطری حداکثر 70 میلی‏متر و وزنی حداکثر 9 کیلوگرم، همراه با پرتابگر خویش داشته باشد، تا حمل و پرتاب آن به وسیلهء‌ یک سرباز، امکان‏پذیر باشد.
خدمه در حال پرتاب مدل A

تولید انبوه این موشک، به تاریخ جولای 1959 آغاز گشت و به تاریخ مارس 1960، اولین آزمایش شلیک موشک ردآی انجام شد. (البته هنوز قابلیت پرتاب از روی شانه را نداشت)
به تاریخ می 1961، اولین پرتاب آن از درون لوله‏ای مخصوص، با موفقیت به انجام رسید و در اکتبر همان سال، اولین پرتاب این موشک از روی شانه، با موفقیت انجام شد. بدین ترتیب، به سال 1962، مقدمات تولید انبوه آن آغاز گشت، اما برخی مشکلات فنی، باعث تاخیر در برنامهء تولید آن شد. موشک ردآی، بسیار کند بود و قدرت مانور خیلی کمی داشت و ردیاب آن، دقت کمتری از آنچه برنامه‏ریزی شده بود، داشت. با تمام این اوصاف، از آنجا که در آن زمان،‌ هیچ سیستم جایگزینی جهت دفاع هوایی انفرادی وجود نداشت، از موشک ردآی مدل XM41 سری Block I به صورت محدودی تولید شد.

مدل A
به تاریخ ژوئن 1963، موشک ردآی سری Block I با نام‏گذاری مجدد، به نام XHIM-43A معرفی شد. موشکهای ردآی سری Block I بین سالهای 1965 و 1966 تولید شدند و عمدتن جهت آزمایش و ارزیابی کارایی عملیاتی به کار رفتند.
موشک XHIM-43A به وسیلهء پرتابگر مخصوص به نام XM147 شلیک می‏شد؛ این پرتابگر شامل لولهء مخصوص جاگذاری موشک، دستهء نگهدارنده، و یک سیستم نشانه‏روی مجهز به دوربین به نام XM147 و یک زائدهء مخصوص هدفگیری بود.
خدمهء ردآی، با استفاده از سایت نشانه‏روی نصب شده، می‏توانست اقدام به جستجوی اهداف در آسمان نماید، پس از یافتن هدف، یک صدای زنگ که در قسمت دستهء‌ نگهدارنده تعبیه شده است، نواخته می‏‎شود؛ سپس جستجوگر حرارتی که یک سلول ترموالکتریکی می‏باشد، بر روی هدف، قفل می‏کند. هنگامی که ماشه کشیده می‏شود، موشک از درون لولهء مخصوص به وسیله بوستر کمکی به بیرون پرتاب می‏شود، (این بوستر کمکی XM110 نام دارد و از سوخت جامد بهره می‏برد) پس از طی مسافت 6 متر، موتور اصلی موشک ردآی، روشن می‏شود. سطوح کنترل پرواز موشک ردآی، شامل 4 عدد بالچهء کوچک صلیب شکل و ثابت نصب شده در انتها و 2 بالچهء متحرک نصب شده در نزدیکی دماغه می‏باشند.
سرجنگی ردآی، به نام XM45 که به شدت منفجره بوده و هنگام انفجار، به دهها ترکش تبدیل می‏شود، با یک فیوز ضربه‏ای به نام XM804 فعال می‏‎شود.

مدل B
به سال 1964، طراحی و تولید نوع بهبود یافتهء ردآی سری Block II، آغاز شد؛ این موشک به نام XM41E1 معرفی گشت. اولین نمونهء عملیاتی این موشک به نام XHIM-43B سری Block II به تاریخ آوریل 1966، تحویل ارتش شد.
موارد بهینه شده در سری جدید شامل موارد زیر بودند:
* یک سلول ردیاب جدید،‌ حساس به گازهای خروجی خنک شده
* مختصری بهبود در طراحی مجدد پرتابگر XM147E1
* سرجنگی بهبود یافته XM45E1

به تاریخ فوریه 1967، اولین سیستم موشکی جدید نوع XM41E1، برای منظورهای آموزشی، تحویل نیروی زمینی ایالات متحده شد. به سال 1966، وزارت دفاع ایالات متحده، برای ثبت نام این موشک در فهرست سیاهه اقلام، حرف F را جهت نشان دادن انفرادی بودن پرتاب این موشک، به ابتدای کد نام‏گذاری این موشک اضافه کرد و بدین ترتیب نام موشک ردآی از MIM-43 به FIM-43 تغییر یافت؛ موشک XMIM-43A و موشک XMIM-43B با اسم‏گذاری مجدد، به XFIM-43A و XFIM-43B تغییر نام یافتند.
حرف F از روی عبارت For Individual Launch به معنی «ویژهء پرتاب انفرادی» ، اخذ شده است.

موشک XFEM-43B نوع بهبود یافته و تحت آزمایش مدل XFIM-43B بود که به یک مسافت‏سنج ویژه جهت ثبت قابلیت اثرگذاری موشک، مجهز شده بود.

مدل C
بین سالهای 1965 تا 1966، کمپانی جنرال داینامیکز که اینک مالک Convair محسوب می‏شد، آخرین مدل موشک ردآی را تحت پیکربندی جدید Block III طراحی و تولید کرد که در اصل بر اساس مدل XM41E2 ساخته شده بود. این موشک جدید که به نام XFIM-43C نامیده شد، ردیاب حساس به گازهای خنک شدهء‌ مورد استفاده در مدل B را حفظ کرده بود، اما مجهز به یک موتور قوی‏تر به نام XM115 ، سرجنگی پرقدرت XM222 و فیوز جدید XM814 شده بود.
پرتابگر سری Block III که XM171 نام داشت، به سایت نشانه‏روی باز و سیستم‏های الکترونیکی ارتقاء یافته، جهت قابلیت پرتاب موشکهای سری جدید ردآی، تجهیز شده بود.
موشک جدید XFIM-43C قادر به تحمل مانورهایی تا حد 3 برابر فشار ثقل بود؛ و قادر به ساقط کردن هواپیماهایی بود که بدنه‏ای زرهی به ضخامت 0.4 اینچ داشتند.

بر روی مدل XFEM-43C که گونه‏ای بر اساس مدل C بود، یک مسافت‏سنج ویژه جهت آزمایشات و ارزیابی، نصب شده بود. به تاریخ می 1967، خط تولید سری Block II به سری Block III تغییر یافت و به تاریح مارس 1968، تحویل نمونه‏های عملیاتی سری Block III به نیروی زمینی و سپاه تفنگداران نیروی دریایی ایالات متحده واگذار شدند.
سرانجام در اواخر سال 1968، موشک ردآی سری Block III، با تمام استانداردهای موجود، معرفی گشت. بدین جهت، موشک ردآی مدل M41، مورد طراحی مجدد قرار گرفت و خط تولید ردآی بر اساس گونهء FIM-43C آغاز شد.
در اواخر دههء‌ 1970 و اوائل دههء 1980، حرف X از نام‏گذاری تمامی موشکهایی که سابقن ساخته شده بودند، حذف شد، که در نتیجه گونه‏های مختلف ردآی با اسامی FIM-43A/B و FEM-43B/C نام‏گذاری شدند. البته این نام‏گذاری، تنها بر روی کاغذ انجام شد، زیرا در آن زمان، مدلهای A و B موشک ردآی، دیگر وجود نداشتند و از رده خارج شده بودند.

نوع D
در اواخر دههء 1970، طراحی مدل FIM-43D بر اساس ارتقاء مدل C آغاز گشت، اما متاسفانه اطلاعاتی در مورد جزئیات برنامهء ارتقاء، انتشار نیافته است.

موشک FIM-43 Redeye دارای نقائص عملیاتی بود که مهمترین آن، عدم موثر بودن در هدف گیری هواپیماهای دشمن از روبه رو بود. سیستم ردیاب حساس به حرارت، تنها در روز می توانست بر روی گازهای داغ خروجی هواپیماهای دشمن قفل نماید. این بدان معنی بود که هواپیمای دشمن تنها در زمانی مورد هدف و تهدید موشک ردآی می توانست واقع شود که آنها (هواپیماهای دشمن) بمبهای خود را ریخته و در حال ترک میدان نبرد بودند و این یعنی تمام مهمات خود را بر سر ادوات زمینی خودی، توانسته اند خالی کنند.
در اواخر دههء 1960، کار مطالعاتی بر روی گونهء هوا به هوای ردآی،‌ آغاز گشت و در می 1969، طراحی مدل FIM-43D از طرف نیروی زمینی ایالات متحده جهت ایجاد قابلیت پرتاب هوا به هوا درخواست شد. هرچند که این درخواست به دلیل لغو تولید انبوه نوع هوا به هوای ردآی، به حال تعلیق درآمد و هیچگاه صورت حقیقی به خود نگرفت.

ه تاریخ سپتامبر 1969، تولید موشک ردآی پس از ساخت 9000 فروند متوقف شد. در اوائل سال 1967، مطالعات مهمی جهت تولید نوع پیشرفتهء ردآی موسوم به Redeye II آغاز شد و به تاریخ مارس 1972، این مدل از ردآی به نام FIM-92 استینگر شناخته و معرفی شد.
در آغاز سال 1982،‌ موشک ردآی به تدریج از ردهء خدمتی خارج شد و موشک جدید و بسیار پیشرفتهء استینگر،‌ جای آن را گرفت. در نهایت به سال 1995،‌ آخرین سری موشک ردآی از نیروی زمینی ایالات متحده، از رده خارج شده و معدوم شدند.

جلال‌الدین محمد بلخی
[عناوین آرشیوشده]